Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ek protokollerle bazı değişikliklere uğramıştır.
1 numaralı ek protokolle, AİHS’e "Mülkiyet hakkı", "Eğitim ve öğrenim hakkı" ve "Serbest seçim yapma hakkı" eklenmiştir. Türkiye, 1 numaralı ek protokolü onaylarken, eğitim ile ilgili 2. maddesine çekince koyarak, 430 sayılı Tevhidi Tedrisat Yasası kurallarının saklı tutulduğunu belirtmiştir. 1 numaralı ek protokol metnine ulaşmak için tıklayınız.
4 numaralı ek protokolle, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine, "Özel hukuk ilişkilerinden doğan yükümlülük nedeniyle kişi özgürlüğünü kısıtlama yasağı", Serbest dolaşım ve yerleşme hakkı", "Vatandaşların sınırdışı edilmesi ve ülkeye girmelerinin engellenmesi yasağı", "yabancıların topluca sınırdışı edilmeleri yasağı" hakları eklenmiştir. 4 numaralı ek protokol metnine ulaşmak için tıklayınız.
6 numaralı protokolle savaş ya da yakın savaş tehlikesi zamanında işlenmiş olan fiiller nedeniyle verilenler dışında "ölüm cezası" kaldırılmıştır. Daha açık bir ifade ile Sözleşme, bu ek protokolle kişilerin barış zamanında ölüm cezasına çarptırılmasını yasaklamıştır.
7 numaralı protokolle "bir ülkede yasal olarak bulunan yabancının keyfi surette sınırdışı edilmesi yasağı", "bir suçtan hüküm giyen kimsenin üst mahkemeye başvurma hakkı", "haksız hüküm giyen kişiye tazminat ödenmesi", "aynı suçtan dolayı yeniden yargılanma yasağı" ve "evlilikte eşlerin hak eşitliği" hakları getirilmiştir.
13 numaralı protokolle ölüm cezası tamamen kaldırılmıştır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi savaş zamanında dahi kişilerin ölüm cezasına çarptırılmasına izin vermemektedir.
Sözleşme metni, 21 Eylül 1970'te yürürlüğe giren 3 no.lu Protokol'ün (ETS no. 45), 20 Aralık 1971'de yürürlüğe giren 5 no.lu Protokol'ün (ETS no. 55) ve 1 Ocak 1990'da yürürlüğe giren 8 no.lu Protokol'ün (ETS no. 118) düzenlemelerine uygun olarak değiştirilmişti. Ayrıca, yürürlüğe girdiği 21 Eylül 1970'ten bu yana 5. maddesinin 3. fıkrasına uygun olarak Sözleşme'nin bir parçası olan 2 no.lu Protokol'ün (ETS no. 44) metnini içermekteydi. Protokollerin getirdiği bütün bu değişikliklerin veya eklemelerin yerini, yürürlüğe girdiği tarih olan 1 Kasım 1998'den itibaren 11 no.lu Protokol (ETS no. 155) almaktadır. Bu tarihten itibaren, 1 Ekim 1994'te yürürlüğe giren 9 no.lu Protokol (ETS no. 140) yürürlükten kaldırılmıştır.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Ek Protokoller
(no. 1, 4, 6, 7 12 ve 13)
İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme ile bu Sözleşme'ye
ek birinci Protokol'de tanınmış bulunan haklardan ve özgürlüklerden başka haklar ve
özgürlükler tanıyan
Protokol No. 4 www.aihmbasvururehberi.com
Strazburg, 16.IX.1963
Bu Protokol’ü imzalayan Avrupa Konseyi üyesi hükümetler,
Roma'da 4 Kasım 1950 tarihinde imza edilmiş bulunan İnsan Hakları ve Temel
Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme'nin (aşağıda "Sözleşme" diye anılmıştır)
birinci bölümünde ve 20 Mart 1952 tarihinde Paris'te imzalanmış olan Sözleşme'ye Ek
Birinci Protokol’ün 1, 2 ve 3. maddelerinde tanınmış bulunanlardan başka bazı hak ve
özgürlüklerin ortak güvenceye bağlanmasını sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almayı
kararlaştırarak,
Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır:
Madde 1 Borçtan dolayı özgürlüğünden yoksun bırakılma yasağı www.aihmbasvururehberi.com
Hiç kimse, yalnızca akdî ilişkiden doğan bir yükümlülüğü yerine getirememiş olmasından
dolayı özgürlüğünden yoksun bırakılamaz.
Madde 2 Serbest dolaşım özgürlüğü www.aihmbasvururehberi.com
1. Bir devletin ülkesi içinde usulüne uygun olarak bulunan herkes, orada serbestçe
dolaşma ve ikametgahını seçebilme hakkına sahiptir.
2. Herkes, kendi ülkesi de dahil, herhangi bir ülkeyi terk etmekte serbesttir.
3. Bu haklar, ancak ulusal güvenlik, kamu emniyeti, kamu düzeninin korunması, suç
işlenmesinin önlenmesi, sağlık ve ahlakın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin
korunması için, demokratik bir toplumda zorunlu tedbirler olarak ve yasayla
öngörülmüş sınırlamalara tabi tutulabilir.
4. Bu maddenin 1. fıkrasında sayılan haklar, belli yerlerde, yasayla konmuş ve
demokratik bir toplumda kamu yararının gerektirdiği sınırlamalara tabi tutulabilir.
Madde 3 Vatandaşların sınır dışı edilmeleri yasağı www.aihmbasvururehberi.com
1. Hiç kimse, tek başına ya da toplu olarak, uyruğu bulunduğu devletin ülkesinden
sınır dışı edilemez.
2. Hiç kimse, uyruğunda bulunduğu devletin ülkesine girme hakkından yoksun
bırakılamaz.
Madde 4 Yabancıların topluca sınır dışı edilmeleri yasağı www.aihmbasvururehberi.com
Yabancıların toplu olarak sınır dışı edilmesi yasaktır.
Madde 5 Ülkesel uygulama www.aihmbasvururehberi.com
1. Her Yüksek Sözleşmeci Taraf, bu Protokol'ün imzalanması veya onaylanması
sırasında ya da daha sonra herhangi bir zamanda, Avrupa Konseyi Genel
Sekreteri'ne yapacağı bir bildirimle, uluslararası ilişkilerinden sorumlu olduğu ve
sözü geçen bildirimde belirttiği ülkelerde bu Protokol hükümlerinin ne ölçüde
uygulanacağını taahhüt ettiğini açıklayabilir. www.aihmbasvururehberi.com
2. Yukarıdaki fıkra uyarınca bir bildirimde bulunmuş olan her Yüksek Sözleşmeci
Taraf, zaman zaman yapacağı yeni bildirimlerle, daha önceki beyanlarının
koşullarını değiştirebilir veya bu Protokol hükümlerinin bu tür herhangi bir ülkede
uygulanmasına son verildiğini bildirebilir. www.aihmbasvururehberi.com
3. Bu madde uyarınca yapılmış olan bir bildirim, Sözleşme'nin 56. maddesinin 1.
fıkrasına uygun olarak yapılmış sayılır. www.aihmbasvururehberi.com
4. Onaylama veya kabul sonucunda bu Protokol'ün uygulandığı herhangi bir devletin
ülkesi ve bu madde uyarınca sözü geçen devlet tarafından yapılmış bildirime göre
bu Protokol'ün uygulandığı ülkelerin her biri, 2. ve 3. maddelerde sözü edilen devlet
ülkesi deyimi bakımından ayrı ayrı ülkeler olarak kabul edilir.
5. Bu maddenin 1. ve 2. fıkraları uyarınca beyanda bulunan her devlet, sonradan her
zaman bu beyanın ilgili olduğu ülke veya ülkeler lehine, Mahkeme’nin, işbu
Protokol’ün 1, 2, 3 ve 4. maddelerinden herhangi birine ya da hepsine ilişkin olarak
her gerçek kişiden, hükümet dışı her kuruluştan veya her kişi grubundan
Sözleşme’nin 34. maddesi uyarınca başvuruları alma yetkisini kabul ettiğini beyan
edebilir.
Madde 6 Sözleşme ile bağlantı www.aihmbasvururehberi.com
Yüksek Sözleşmeci Taraflar, bu Protokol’ün 1'den 5'e kadar olan maddelerini
Sözleşme'ye ek maddeler olarak kabul ederler ve Sözleşme'nin bütün hükümleri buna
göre uygulanır.
Madde 7 İmza ve onay www.aihmbasvururehberi.com
1. Bu Protokol, Sözleşme'yi imza eden Avrupa Konseyi üyelerinin imzalarına açıktır.
Bu Protokol, Sözleşme ile birlikte veya ondan sonra onaylanacaktır. Protokol beş
onaylama belgesinin verilmesinden sonra yürürlüğe girecektir. Daha sonra
onaylayan imzacı devletler bakımından Protokol, onaylama belgesinin verildiği
tarihten itibaren yürürlüğe girer.
2. Onaylama belgeleri, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne verilecek, o da onaylayan
devletlerin adlarını bütün üyelere bildirecektir.
Bu Protokol, imza yetkisini haiz kişilerce imzalanmış olup,
Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanmak ve her iki metin de aynı derecede geçerli olmak
üzere Fransızca ve İngilizce tek bir nüsha halinde 16 Eylül 1963'te Strazburg'da
düzenlenmiştir. Genel Sekreter bunun tasdikli örneklerini imza eden bütün devletlere
gönderecektir.
İnsan Hakları Ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin
Sözleşme’ye ek,
Ölüm cezasının kaldırılmasına dair Protokol No. 6 www.aihmbasvururehberi.com
Strazburg, 28.IV.1983
Roma'da 6 Kasım 1950'de imzalanan İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına
İlişkin Sözleşme'yi (aşağıda "Sözleşme" diye anılmıştır) imzalayan Avrupa Konseyi üyesi
devletler,
Avrupa Konseyi üyesi devletlerin birçoğunda yer alan gelişmelerin ölüm cezasının
kaldırılması yolunda genel bir eğilimi ifade ettiğini göz önünde bulundurarak,
Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır:
Madde 1 Ölüm cezasının kaldırılması www.aihmbasvururehberi.com
Ölüm cezası kaldırılmıştır. Hiç kimse bu cezaya çarptırılamaz ve idam edilemez.
Madde 2 Savaş zamanında ölüm cezası www.aihmbasvururehberi.com
Bir devlet, yasalarında savaş veya yakın savaş tehlikesi zamanında işlenmiş olan fiiller
için ölüm cezasını öngörebilir; bu ceza ancak yasanın belirlediği hallerde ve onun
hükümlerine uygun olarak uygulanabilir. İlgili devlet, söz konusu yasanın bu duruma
ilişkin hükümlerini Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne bildirir.
Madde 3 Askıya alma yasağı www.aihmbasvururehberi.com
Sözleşme'nin 15. maddesine dayanılarak bu Protokol'ün hükümleri ihlal edilemez.
Madde 4 Çekince koyma yasağı www.aihmbasvururehberi.com
Sözleşme'nin 57. maddesine dayanılarak bu Protokol'ün hükümleriyle ilgili hiçbir çekince
konulamaz.
Madde 5 Ülkesel uygulama www.aihmbasvururehberi.com
1. Her devlet, imza sırasında veya onaylama, kabul ya da katılma belgesinin verilmesi
sırasında, bu Protokol'ün uygulanacağı ülkeyi veya ülkeleri belirleyebilir.
2. Her devlet, daha sonra herhangi bir zamanda, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne
yapacağı bir bildirimle belirteceği başka herhangi bir ülkenin bu Protokol'ün
uygulanma kapsamına alınmış olduğunu beyan edebilir. Bu ülke bakımından
Protokol, bildirimin Genel Sekreter tarafından alınışını izleyen ayın birinci günü
yürürlüğe girer. www.aihmbasvururehberi.com
3. Yukarıdaki iki fıkra uyarınca yapılan her bildirim, Genel Sekreter'e gönderilecek bir
ihbarla, bildirimde belirtilen ülkeyle ilgili olarak geri alınabilir. Geri alma, Genel
Sekreter'in ihbarı alışını izleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.
Madde 6 Sözleşme ile bağlantı www.aihmbasvururehberi.com
Taraf Devletler bu Protokol'ün 1'den 5'e kadar olan maddelerini Sözleşme'ye ek maddeler
olarak kabul ederler ve Sözleşme'nin bütün hükümleri buna göre uygulanır.
Madde 7 İmza ve onay www.aihmbasvururehberi.com
Bu Protokol, Sözleşme'yi imzalamış olan Avrupa Konseyi üyesi devletlerin imzalarına
açıktır. Protokol, onaylama, kabul veya uygun bulmaya sunulacaktır. Avrupa Konseyi
üyesi bir devlet, aynı zamanda veya daha önceden Sözleşme'yi onaylamadıkça, bu
Protokol'ü onaylayamaz, kabul edemez veya uygun bulamaz. Onaylama, kabul veya
uygun bulma belgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne verilir.
Madde 8 Yürürlüğe giriş www.aihmbasvururehberi.com
1. Bu Protokol, beş Avrupa Konseyi üyesi devletin 7. madde hükümleri uyarınca
Protokol'le bağlanma hususundaki rızalarını bildirdikleri tarihi izleyen ayın birinci
günü yürürlüğe girer. www.aihmbasvururehberi.com
2. Protokol’le bağlanma hususundaki rızalarını daha sonra bildiren Sözleşmeci
Devletler açısından, bu Protokol onaylama belgesinin verilmesi, kabul edilmesi ya
da onaylanması tarihini izleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.
Madde 9 Saklama işlevleri www.aihmbasvururehberi.com
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri,
a) her imzalamayı,
b) her onaylama, kabul veya uygun bulma belgesinin verilişini,
c) 5 ve 8. maddeler uyarınca bu Protokol'ün her yürürlüğe giriş tarihini,
d) bu Protokol’e ilişkin başka her türlü işlem, ihbar veya bildirimi
Konsey üyesi devletlere bildirir.
Bu Protokol,
İmza yetkisini haiz kişilerce imzalanmış olup,
Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanmak ve her iki metin de aynı derecede geçerli olmak
üzere Fransızca ve İngilizce tek bir nüsha halinde 28 Nisan 1983'te Strazburg'da
düzenlenmiştir. Genel Sekreter bunun tasdikli örneklerini imza eden bütün devletlere
gönderecektir.
İnsan Hakları Ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına www.aihmbasvururehberi.com
İlişkin Sözleşme’ye ek 7 Numaralı Protokol
Strazburg, 22.XI.1984
4 Kasım 1950 tarihinde Roma'da imzalanan İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin
Korunması’na İlişkin Sözleşme (bundan böyle "Sözleşme" diye anılmıştır) yoluyla belirli
hak ve özgürlüklerin ortak güvenceye bağlanmasını sağlamak için daha ileri adımlar
atmayı kararlaştıran ve burada imzası bulunan Avrupa Konseyi üyesi ülkeler,
Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır:
Madde 1 Yabancıların sınır dışı edilmelerine ilişkin usuli güvenceler www.aihmbasvururehberi.com
1. Bir devletin ülkesinde kurallara uygun olarak ikamet eden bir yabancı, yasaya
uygun şekilde verilmiş bir kararın uygulanması dışında sınır dışı edilemez ve bu
durumda bir kimse,
a) sınır dışı edilmesine karşı gerekçeler öne sürebilme,
b) durumunu yeniden inceletme,
c) yukarıdaki amaçlarla, yetkili bir merci önünde veya bu merci tarafından tayin edilecek
biri ya da birileri önünde kendini temsil ettirme
hakkını haiz olacaktır.
2. Sınır dışı edilmenin kamu düzeni yararı ya da ulusal güvenlik nedenleri açısından
gerektiği hallerde, bir yabancı yukarıdaki 1. maddenin a, b ve c bentlerinde
öngörülen haklarını kullanmadan sınır dışı edilebilir.
Madde 2 Cezai konularda iki dereceli yargılanma hakkı www.aihmbasvururehberi.com
1. Bir mahkeme tarafından cezai bir suçtan mahkum edilen her kişi, mahkumiyet ya
da ceza hükmünü daha yüksek bir mahkemeye yeniden inceletme hakkını haiz
olacaktır. Bu hakkın kullanılması, kullanılabilme gerekçeleri de dahil olmak üzere,
yasayla düzenlenir.
2. Bu hakkın kullanılması, yasada düzenlenmiş haliyle önem derecesi düşük suçlar
bakımından ya da ilgilinin birinci derece mahkemesi olarak en yüksek mahkemede
yargılandığı veya beraatini müteakip bunun temyiz edilmesi üzerine verilen
mahkumiyet hallerinde istisnaya tabi tutulabilir.
Madde 3 Adli hata halinde tazminat hakkı www.aihmbasvururehberi.com
Bir kişinin, kesin bir kararla cezai bir suçtan mahkum edilmesi ve sonradan yeni veya
yakın zamanda keşfedilmiş bir delilin kesinlikle yanlış bir adalet uygulaması olduğunu
göstermesi veya kişinin affedilmesi nedeniyle cezai kararın iptal edilmesi halinde,
bilinmeyen delilin açıklanmamış olmasının tamamen veya kısmen o kişiye atfedildiğinin
ispatlandığı haller dışında, böyle bir mahkumiyet sonucunda cezaya maruz kalan kişi,
ilgili devletin yasası ve uygulamasına göre tazmin edilecektir.
Madde 4 Aynı suçtan iki kez yargılanmama ve cezalandırılmama hakkı www.aihmbasvururehberi.com
1. Hiç kimse bir devletin ceza yargılaması usulüne ve yasaya uygun olarak kesin bir
hükümle mahkum edildiği ya da beraat ettiği bir suçtan dolayı aynı devletin yargısal
yetkisi altındaki yargılama usulleri çerçevesinde yeniden yargılanamaz veya
mahkum edilemez.
2. Yukarıdaki fıkra hükümleri, yeni veya yakın zamanda ortaya çıkarılan delillerin
veya önceki muamelelerde davanın sonucunu etkileyebilecek esaslı bir kusurun
varlığı durumunda, ilgili devletin ceza yargılaması usulü ve yasasına uygun olarak
davanın yeniden açılmasını engellemez.
3. Sözleşme’nin 15. maddesi çerçevesinde bu madde ile derpiş olunan
yükümlülüklere aykırı hiçbir tedbir alınamaz.
Madde 5 Eşler arasında eşitlik www.aihmbasvururehberi.com
Eşler evlilikte, evlilik süresince ve evliliğin sona ermesi durumunda, kendi aralarında ve
çocukları ile ilişkilerinde medeni haklar ve sorumluluklardan eşit şekilde yararlanırlar. Bu
madde devletlerin çocuklar yararına gereken tedbirleri almalarını engellemez.
Madde 6 Ülkesel uygulama www.aihmbasvururehberi.com
1. Her devlet imzalama veya onay, kabul ya da uygun bulma belgesinin verilmesi
sırasında bu Protokol'ün uygulanacağı toprak ya da toprakları belirtir ve bu toprak
veya topraklara uygulayacağı işbu Protokol hükümlerini ne ölçüde yükümlendiğini
ifade eder.
2. Her devlet daha sonraki herhangi bir tarihte Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne
hitaben yapacağı bir beyanla, bu Protokol'ün uygulanmasını, beyanda belirtilen
herhangi diğer bir toprağa da genişletebilir. Bu durumdaki bir toprak bakımından,
Protokol, Genel Sekreter'in böyle bir beyanı teslim aldığı tarihten itibaren iki aylık
bir sürenin bitişini izleyen ayın ilk günü yürürlüğe girer.
3. Yukarıdaki iki fıkra uyarınca yapılan herhangi bir beyan, böyle bir beyanda belirtilen
toprak açısından, Genel Sekreter'e hitaben yapılan bir bildirim ile geri alınabilir
veya değiştirilebilir. Geri alma veya değiştirme, bildirimin Genel Sekreter'e
tesliminden sonraki iki aylık sürenin bitimini izleyen ay başında yürürlüğe girer.
4. Bu madde uyarınca yapılan beyan, Sözleşme'nin 56. maddesinin 1. fıkrası uygun
olarak yapılmış sayılır.
5. Onaylama, kabul ya da uygun bulma işlemi sonucu bu Protokol'ün uygulanacağı
herhangi bir devlet toprağı ve bu madde uyarınca o devlet tarafından yapılan
beyana binaen bu Protokol'ün uygulanacağı topraklardan her biri, 1. maddede
atıfta bulunulan anlamıyla bir devletin ülkesinden ayrı topraklar olarak mütalaa
edilebilir.
6. Bu maddenin 1. ve 2. fıkraları uyarınca beyanda bulunan her devlet, sonradan her
zaman bu beyanın ilgili olduğu ülke veya ülkeler lehine, Mahkeme’nin, işbu
Protokol’ün 1’den 5’e kadar olan maddelerinden herhangi birine ya da hepsine
ilişkin olarak her gerçek kişiden, hükümet dışı her kuruluştan veya her kişi
grubundan Sözleşme’nin 34. maddesi uyarınca başvuruları alma yetkisini kabul
ettiğini beyan edebilir.
Madde 7 Sözleşme ile bağlantı www.aihmbasvururehberi.com
Taraf devletler, bu Protokol’ün 1’den 6’ya kadar olan maddelerini Sözleşme'nin ek
maddeleri olarak değerlendireceklerdir ve Sözleşme'nin tüm hükümleri buna göre
uygulanacaktır.
Madde 8 İmza ve onay www.aih www.aihmbasvururehberi.com mbasvururehberi.com
Bu Protokol, Sözleşme'yi imza eden Avrupa Konseyi üyesi ülkelerin imzasına açıktır. Bu
Protokol onaylama, kabul ya da uygun bulma ile yürürlüğe girecektir. Avrupa Konseyi
üyesi bir devlet aynı anda ya da daha önceden Sözleşme'yi onaylamadan bu Protokol'ü
onaylayamaz, kabul edemez ya da uygun bulamaz. Onay, kabul ya da uygun bulma
belgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne tevdi edilecektir.
Madde 9 Yürürlüğe giriş www.aihmbasvururehberi.com
1. Bu Protokol, Avrupa Konseyi üyesi yedi devletin 8. madde hükümlerine uygun bir
şekilde bu Protokol'e bağlı kalacaklarını ifade ettikleri tarihten itibaren iki aylık bir
sürenin bitişini izleyen ayın ilk günü yürürlüğe girecektir.
2. Herhangi bir üye devletin sonradan bu Protokol'e katılması durumunda, Protokol, o
devlet açısından onaylama, kabul ya da uygun bulma belgesinin tevdi edildiği
tarihten itibaren iki aylık bir sürenin bitişini izleyen ayın ilk günü yürürlüğe girecektir.
Madde 10 Saklama işlevleri www.aihmbasvururehberi.com
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri,
a) her imzalamayı,
b) onay, kabul veya uygun bir şekilde bu Protokol'ün yürürlülük kazanacağı her tarihi,
c) 6. ve 9. maddelere uygun bir şekilde bu Protokol'ün yürürlülüğe gireceği her tarihi,
d) bu Protokol ile ilgili her türlü başka işlemi, bildirimi ya da beyanı,
Konsey üyesi devletlere bildirir.
Bu Protokol,
İmza yetkisini haiz kişilerce imzalanmış olup,
Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanmak ve her iki metin de aynı derecede geçerli olmak
üzere Fransızca ve İngilizce tek bir nüsha halinde 22 Kasım 1984'te Strazburg'da
düzenlenmiştir. Genel Sekreter bunun tasdikli örneklerini imza eden bütün devletlere
gönderecektir.
İnsan Hakları Ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına
İlişkin Sözleşme’ye ek 12 Numaralı Protokol
Roma, 4.XI.2000
Aşağıda imzası bulunan Avrupa Konseyi üyesi Devletler,
Tüm insanların hukuk önünde eşit oldukları ve hukuk tarafından eşit derecede korunma
hakkına sahip oldukları temel ilkesinden hareketle;
Roma’da 4 Kasım 1950 tarihinde imzalanmış olan İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin
Korunmasına İlişkin Sözleşme (aşağıda “Sözleşme” olarak anılacaktır.) çerçevesinde,
ayrımcılığın genel olarak yasaklanmasının topluca uygulanması yoluyla herkesin eşit
olduğunun vurgulanması için gerekli tedbirleri almayı kararlaştırarak;
Ayrımcılık yapılmaması ilkesinin, Taraf Devletleri, tam ve etkin bir eşitlik sağlamak
amacıyla objektif ve makul gerekçelere dayanan tedbirler almaktan alıkoymadığını
vurgulayarak,
Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır:
Madde 1 Ayrımcılığın genel olarak yasaklanması www.aihmbasvururehberi.com
1. Hukuken temin edilmiş olan tüm haklardan yararlanma, cinsiyet, ırk, renk, dil, din,
siyasi veya diğer kanaatler, ulusal ve sosyal köken, ulusal bir azınlığa mensup
olma, servet, doğum veya herhangi bir diğer statü bakımından hiçbir ayrımcılık
yapılmadan sağlanır.
2. Hiç kimse, 1. paragrafta belirtildiği şekilde hiçbir gerekçeyle, hiçbir kamu makamı
tarafından ayrımcılığa maruz bırakılamaz.
Madde 2 Ülkesel uygulama www.aihmbasvururehberi.com
1. Her Devlet imzalama veya onay, kabul ya da uygun bulma belgesinin verilmesi
sırasında bu Protokol’ün uygulanacağı toprak ya da toprakları belirtir.
2. Her Devlet daha sonraki herhangi bir tarihte Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne
hitaben bulunacağı bir beyanla, bu Protokol’ün uygulanmasını, işbu beyanda
belirtilen diğer bir toprağa genişletebilir. Bu durumda, Protokol, Genel Sekreter’in
böyle bir beyanı teslim aldığı tarihten sonraki üç aylık sürenin bitimini izleyen ayın
ilk günü belirtilen toprak bakımından yürürlüğe girer.
3. Yukarıdaki iki fıkra uyarınca bulunulan herhangi bir beyan, böyle bir beyanda
belirtilen toprak açısından, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne hitaben yapılan bir
bildirim ile geri alınabilir veya değiştirilebilir. Geri alma ve değiştirme, Genel
Sekreter’in bu bildirimi teslim aldığı tarihten sonraki üç aylık sürenin bitimini izleyen
ayın ilk günü yürürlüğe girer.
4. Bu madde uyarınca bulunulan bir beyan, Sözleşme’nin 56. maddesinin 1. fıkrasına
uygun olarak gerçekleştirilmiş sayılır.
5. Bu Madde’nin 1. veya 2. fıkraları uyarınca beyanda bulunan her Devlet, daha
sonraki herhangi bir tarihte, bu beyanda belirtilen ülke veya ülkelerle ilgili olarak,
Mahkeme’nin, her gerçek kişiden, sivil toplum kuruluşundan veya her kişi
grubundan Sözleşme’nin 34. maddesine göre ve işbu Protokol’ün 1. maddesi
uyarınca başvuruları alma yetkisini kabul ettiğini beyan edebilir.
Madde 3 Sözleşme ile bağlantı www.aihmbasvururehberi.com
Taraf Devletler bu Protokol’ün 1’den 2’ye kadar olan maddelerini Sözleşme’ye ek
maddeler olarak kabul ederler ve Sözleşme’nin bütün hükümleri buna göre uygulanır.
Madde 4 İmza ve onay www.aihmbasvururehberi.com
Bu Protokol, Sözleşme’yi imzalamış olan Avrupa Konseyi üyesi devletlerin imzalarına
açıktır. Protokol, onaylama, kabul veya uygun bulmaya sunulacaktır. Avrupa Konseyi
üyesi bir devlet, aynı zamanda veya daha önceden Sözleşme’yi onaylamadıkça, bu
Protokol’ü onaylayamaz, kabul edemez veya uygun bulamaz. Onaylama, kabul veya
uygun bulma belgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne verilir.
Madde 5 Yürürlüğe giriş www.aihmbasvururehberi.com
1. Bu Protokol, on Avrupa Konseyi üyesi devletin 4. madde hükümleri uyarınca
Protokol’ün bağlayıcı olması hususundaki rızalarını bildirdikleri tarihten itibaren üç
aylık bir süreyi izleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.
2. Bu Protokol’le bağlanma hususundaki rızalarını daha sonra bildiren üye Devletler
için Protokol, onay, kabul ya da uygun bulma belgesini teslim ettikleri tarihten
itibaren üç aylık bir süreyi izleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.
Madde 6 Saklama işlevleri www.aihmbasvururehberi.com
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri,
a) her imzalamayı,
b) her onaylama, kabul veya uygun bulma belgesinin verilişini,
c) bu Protokol’ün 2. ve 5. maddeler uyarınca her yürürlüğe giriş tarihini,
d) bu Protokol’e ilişkin başka her türlü işlem, ihbar veya bildirimi
Konsey üyesi devletlere bildirir.
Bu Protokol,
İmza yetkisini haiz kişilerce imzalanmış olup,
Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanmak ve her iki metin de aynı derecede geçerli olmak
üzere Fransızca ve İngilizce tek bir nüsha halinde 4 Kasım 2000 tarihinde Roma’da
düzenlenmiştir. Genel Sekreter bu Protokol’ün tasdikli örneklerini imza eden bütün
Avrupa Konseyi üyesi Devletlere gönderecektir.
İnsan Hakları Ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin
Sözleşme’ye ek, ölüm cezasının her durumda
kaldırılmasına dair 13 Numaralı Protokol
Vilnius, 3.V.2002
Aşağıda imzası bulunan Avrupa Konseyi üyesi Devletler,
Demokratik bir toplumda herkesin yaşama hakkının temel bir değer olduğu ve ölüm
cezasının kaldırılmasının bu hakkın korunmasında ve tüm insanların sahip olduğu onurun
tanınmasında büyük önem taşıdığı inancıyla;
Roma’da 4 Kasım 1950 tarihinde imzalanan İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin
Korunmasına İlişkin Sözleşme’nin (aşağıda “Sözleşme” olarak anılacaktır.) teminat altına
aldığı yaşama hakkının korunmasını pekiştirmek dileğiyle;
Strazburg’da 28 Nisan 1983 tarihinde imzalanan Sözleşme’ye Ek, Ölüm Cezasının
Kaldırılmasına Dair 6 Numaralı Protokol’ün savaş ya da yakın savaş tehlikesi zamanında
işlenmiş olan fiiller için verilen ölüm cezalarını Sözleşme dışı tuttuğunu göz önünde
bulundurarak;
Ölüm cezasını her tür durumda kaldırmak için son adımı atmaya karar vererek,
Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır:
Madde 1 Ölüm cezasının kaldırılması www.aihmbasvururehberi.com
Ölüm cezası kaldırılmıştır. Hiç kimse bu cezaya çarptırılamaz ve idam edilemez.
Madde 2 Askıya alma yasağı www.aihmbasvururehberi.com
Sözleşme’nin 15. maddesine dayanılarak bu Protokol’ün hükümleri askıya alınamaz.
Madde 3 Çekince koyma yasağı www.aihmbasvururehberi.com
Sözleşme’nin 57. maddesine dayanılarak bu Protokol’ün hükümleriyle ilgili hiçbir çekince
konulamaz.
Madde 4 Ülkesel uygulama www.aihmbasvururehberi.com
1. Her devlet, imza sırasında veya onaylama, kabul ya da uygun bulma belgesinin
verilmesi sırasında, bu Protokol’ün uygulanacağı ülkeyi veya ülkeleri belirleyebilir.
2. Her devlet, daha sonra herhangi bir zamanda, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne
yapacağı bir bildirimle belirteceği başka herhangi bir ülkenin bu Protokol’ün
uygulanma kapsamına alınmış olduğunu beyan edebilir. Bu ülke bakımından
Protokol, bildirimin Genel Sekreter tarafından teslim alınışından sonra üç aylık bir
süreyi izleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.
3. Yukarıdaki iki fıkra uyarınca yapılan her bildirim, Genel Sekreter’e gönderilecek bir
ihbarla, bildirimde belirtilen ülkeyle ilgili olarak geri çekilebilir ya da değiştirilebilir.
Geri çekme ya da değiştirme, ihbarın Genel Sekreter tarafından teslim alınışından
sonra üç aylık bir süreyi izleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.
Madde 5 Sözleşme ile bağlantı www.aihmbasvururehberi.com
Taraf Devletler bu Protokol’ün 1’den 4’e kadar olan maddelerini Sözleşme’ye ek
maddeler olarak kabul ederler ve Sözleşme’nin bütün hükümleri buna göre uygulanır.
Madde 6 İmza ve onay www.aihmbasvururehberi.com
Bu Protokol, Sözleşme’yi imzalamış olan Avrupa Konseyi üyesi devletlerin imzalarına
açıktır. Protokol, onaylama, kabul veya uygun bulmaya sunulacaktır. Avrupa Konseyi
üyesi bir devlet, aynı zamanda veya daha önceden Sözleşme’yi onaylamadıkça, bu
Protokol’ü onaylayamaz, kabul edemez veya uygun bulamaz. Onaylama, kabul veya
uygun bulma belgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne verilir.
Madde 7 Yürürlüğe giriş www.aihmbasvururehberi.com
1. Bu Protokol, on Avrupa Konseyi üyesi devletin 6. madde hükümleri uyarınca
Protokol’ün bağlayıcı olması hususundaki rızalarını bildirdikleri tarihten itibaren üç
aylık bir süreyi izleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.
2. Bu Protokol’le bağlanma hususundaki rızalarını daha sonra bildiren üye Devletler
için Protokol, onay, kabul ya da uygun bulma belgesini teslim ettikleri tarihten
itibaren üç aylık bir süreyi izleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.
Madde 8 Saklama işlevleri www.aihmbasvururehberi.com
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri,
a) her imzalamayı,
b) her onaylama, kabul veya uygun bulma belgesinin verilişini,
c) bu Protokol’ün 4. ve 7. maddeler uyarınca her yürürlüğe giriş tarihini,
d) bu Protokol’e ilişkin başka her türlü işlem, ihbar veya bildirimi
Konsey üyesi devletlere bildirir.
Bu Protokol,
İmza yetkisini haiz kişilerce imzalanmış olup,
Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanmak ve her iki metin de aynı derecede geçerli olmak
üzere Fransızca ve İngilizce tek bir nüsha halinde 3 Mayıs 2002 tarihinde Vilnius’da
düzenlenmiştir. Genel Sekreter bu Protokol’ün tasdikli örneklerini imza eden bütün
Avrupa Konseyi üyesi Devletlere gönderecektir.
